Rot op met die camera!

Het botert niet tussen inwoners van multiculturele wijken en journalisten. Journalisten hebben de neiging zich op te dringen en zaken te overdrijven. Het imago van de wijk wordt er niet beter op. ‘Opzouten met die camera’, roepen jongeren. ‘Wij doen alleen ons werk’, vinden journalisten.

Multiculturele (probleem)wijken zijn herhaaldelijk negatief in het nieuws. De wijk Oosterwei in Gouda had niet alleen te lijden onder overlast van een groep Marokkaanse jongeren, er kwam ook een heuse media-invasie op gang. De wijk werd in verhalen omschreven als een ‘Vrijstaat voor tuig’ en een ‘oorlogsgebied’.

Buitenproportioneel, vindt Hans Scholten, voorlichter bij de gemeente Gouda. ‘De incidenten werden door de media groter gemaakt dan ze waren. Oosterwei is niet de enige wijk in Nederland met problemen.’ Waarmee hij overigens niet wil zeggen dat er niets aan de hand was in de wijk.

De wijze van berichtgeving werkte wel wantrouwen in de hand. ‘Buurtbewoners vonden het beeld dat de media gaven niet aansluiten bij de werkelijkheid. Het had voor hen weinig zin met de media te praten’, aldus de voorlichter.


Manifest ‘Stop criminaliteit’

Ibrahim Wijbenga, initiatiefnemer van het manifest ‘Stop criminaliteit Marokkaanse Nederlandse jongeren’, is niet te spreken over de manier waarop Marokkaanse jongeren worden afgeschilderd.

Terugblikkend op de problemen in Gouda zegt hij ‘dat die niet zo acuut’ waren. ‘Ik heb professionals en politiefunctionarissen gesproken. Zij hadden het onder controle, maar in de media leek het wel oorlog.’ Hij begrijpt de media-invasie wel, maar vond het een tikje overdreven. ‘De manier waarop het nieuws is gebracht en hoe de politiek ermee omging vind ik een beetje verkeerd’, aldus Wijbenga.

Hassan Lamou, werkzaam bij de politie en ondertekenaar van het manifest, stelt dat het klimaat in een wijk heel snel kan omslaan. ‘Als je jongeren een boef blijft noemen, dan worden ze vanzelf een boef. Hoe harder ze in het nieuws komen, hoe harder ze reageren.’ Hij maakt zich grote zorgen over het negatieve beeld over de Marokkaanse jeugd. ‘Maar het zijn wel de harde woorden die verkopen.’


Journalistieke verantwoordelijkheid

Moeten journalisten rekening houden met de effecten van hun verslaggeving? ‘Ja’, vindt Lamou. ‘Als je artikelen tot rellen kunnen leiden, moet je kritisch zijn.’ Helaas zijn journalisten dat te weinig volgens Lamou.

‘Heel makkelijk gezegd’, is de analyse van Leo Roubos, journalist bij Radio Rijnmond. Hij noemt een incident in Maasluis, waarbij een groepje jongeren met stenen had gegooid. ‘Ze zeiden doodleuk dat ze het normaal vinden. Lekker slim om dat op de radio te zeggen. Zo zullen ze niet positiever over je gaan denken.’ Wat hij zelf ervaart als journalist die geregeld multiculturele wijken intrekt? ‘De ene keer zijn de bewoners welwillend, de andere keer willen ze niets met je te maken hebben.’

Dat jongeren afwijzend reageren hebben journalisten soms aan zichzelf te danken. Ibrahim Wijbenga: ‘Zij houden zich niet altijd aan afspraken.’ Jongeren kregen het onlangs aan de stok met een cameraploeg in de wijk Vaartbroek waar Wijbenga actief is. Aanvankelijk was de afspraak om niet zomaar te filmen. ‘Opeens zag de groep zichzelf op de televisie. Ik heb daar persoonlijk last van, want ik word daar op aangesproken.’ Sindsdien zijn camera’s niet meer welkom in de wijk. Kwalijk vindt Wijbenga de terminologie die soms wordt gebruikt. ‘Risico- en criminele jeugd is nog tot daar aan toe, maar laten we niet overdrijven.’

Hit and run-journalistiek

Moeten journalisten zorgvuldiger te werk gaan. Uit onderzoek van criminoloog Frank Bovenkerk blijkt van wel. De hit and run-strategie van verslaggevers die een wijk instormen en een quote scoren, zet geen zoden aan de dijk. ‘Je doet er goed aan niet meteen in de eerste minuut je blocnote uit je zak te halen. Bouw eerst voorzichtig een gesprek op en wek vertrouwen’, adviseerde Bovenkerk eerder dit jaar in Trouw. Aan de andere kant moeten journalisten, die volgens zijn onderzoek met toenemende agressie geconfronteerd raken, zich niet laten afschrikken. Bovenkerk: ‘Het is belangrijk dat zij verslag blijven doen in probleemwijken.’

Eén van die probleemwijken is de Amsterdamse Bijlmer. De buurt kwam recent negatief in het nieuws door gewelddadige ruzies en schietincidenten. ‘Hip hop-’ en ‘rapvideoclips’ zouden de oorzaak zijn van het geweld. Onjuist, vindt Faqmaster van Faqfiles, die tegenwicht wil bieden aan incorrecte beeldvorming. ‘De verslaggeving vonden wij eenzijdig en ongenuanceerd.’

‘Teveel en te vaak zie je dat er vanuit vooringenomenheid wordt gepubliceerd’, meent Faqmaster. Ze merkt dat bevooroordeelde journalisten op zoek gaan naar aspecten die een bepaald beeld bevestigen. ‘Er zit een behoorlijk kloof tussen allochtone jongeren en de grote ‘witte media’. Het komt door sensatiebeluste berichtgeving. Jongeren vinden dat ze verkeerd worden geciteerd.’

Het gebrek aan belangstelling is vaak wederzijds. Zo verzuimen jongeren nogal eens zich te verdiepen in het medium dat hen benadert. Faqmaster: ‘Zij onderschatten de tactiek van de doorgaans hooggeschoolde journalisten.’ Faqmaster is van plan om journalisten te trainen in de omgang met jongeren. ‘Je merkt dat de pers soms niet over de juiste ingangen beschikt. En vaak ontbreekt het hen aan kennis over en ervaring met de doelgroep.’

Op donderdag 29 en vrijdag 30 oktober organiseert Mira Media het tweedaagse evenement Media4ME in Triple Ace in het WTC in Amsterdam. Op dag 2 komt dit onderwerp aan bod in het debat ‘Mediastrategie voor wijkorganisaties’. Toegang gratis. Voor meer informatie zie www.miramedia.nl.