Tweede taal kan niet ‘uitgezet' worden

Zodra mensen een tweede taal hebben geleerd, kunnen ze die niet meer uitschakelen, ook niet wanneer ze hun moedertaal gebruiken. Dat is een goede zaak, want de kennis van zo'n tweede taal versnelt de lectuur van een tekst in de eigen taal, blijkt uit onderzoek van Eva Van Assche van de Universiteit Gent.

In het vakblad Psychological Science rapporteren Van Assche en haar collega's van de vakgroep Experimentele Psychologie dat mensen niet in staat zijn om in hun moedertaal een tekst te lezen, zonder dat de kennis van een tweede taal daarbij voortdurend om het hoekje komt kijken. Dat was enigszins verbazend, want psychologen gingen er tot dusver van uit dat onze hersenen in staat zijn om een tweede (of volgende) taal op non-actief te zetten, als we iets lezen of vertellen in onze moedertaal.

Met 45 van oorsprong Nederlandstalige studenten die ook het Engels machtig waren, deden Van Assche & co. onderzoek naar de verwerking van woorden die in vorm en betekenis hetzelfde of gelijkaardig zijn in beide talen, zoals oven/oven, piloot/pilot, schip/ship en schaap/sheep. Uit metingen van oogbewegingen bleek dat proefpersonen bij het lezen van een Nederlandse tekst minder lang bij dergelijke woorden bleven hangen dan bij woordvormen die uitsluitend in het Nederlands bestaan (bijvoorbeeld eend/duck).

Volgens de Gentse psychologen wijst het erop dat de talen die we meester zijn niet onafhankelijk van elkaar opereren, maar juist constant met elkaar interageren. Woorden die in ons geheugen in meerdere talen beschikbaar zijn, laten zich door onze hersenen gemakkelijker activeren.

Dat wil zeggen dat een tweede of volgende taal steeds meeleest, ook als iemand een tekst in zijn moedertaal aan het lezen is. ‘Wie een tweede taal leert, zal nooit nog zijn krant op dezelfde manier lezen', aldus de onderzoekers in Psychological Science: ‘Wat tot dan een automatisme leek, namelijk de lectuur in de moedertaal, verandert er volkomen door'.